Uwaga! Kolejne ważne zmiany w ustawie o finansach publicznych

Obszar zmian

Opis zmiany

Zmiana w art. 2 pkt 3 i art. 41 ust. 3.

Ograniczenie struktury układu zadaniowego do dwóch podstawowych poziomów szczegółowości. uchylenie w art. 41 ust. 3 stanowiącego delegację ustawową dla ministra finansów do określenia w drodze rozporządzenia wykazu zadań budżetowych grupujących wydatki według celów, a także szczegółowego sposobu i terminów sporządzania przez dysponentów materiałów do informacji, o których mowa w art. 182 ust. 6.

Zmiana w art. 5 ust. 1a oraz art. 83a.

Zmiany terminologii „rachunek depozytowy Ministra Finansów” na „rachunek depozytowy Skarbu Państwa” i wprowadzenia możliwości pobierania odsetek z tytułu ujemnego oprocentowania. Zmiana nazwy rachunków uniezależnia nazwę rachunków depozytowych od nazwy organu prowadzącego takie rachunki.

Zmiana w art. 72 ust 1 pkt 1 i ust. 1a.

Dostosowanie terminologii do funkcjonującej obecnie w prawie unijnym.  Zmiana w art. 72 w ust. 1a wynika wyłącznie ze zmiany nazwy tytułu dłużnego.

Zmiana w art. 73.

Rezygnacji ze szczegółowego uregulowania sposobu obliczania wartości zobowiązań zaliczanych do państwowego długu publicznego w rozporządzeniu. Nowelizacja wprowadza zmianę w zakresie obliczania wartości zobowiązań finansowych wynikających z transakcji wymiany walut, dostosowując to działanie do sensu ekonomicznego oraz do metodologii unijnej.

Usunięto sposób obliczania wymagalnych i niewymagalnych gwarancji i poręczeń. Szczegółowe zasady obliczania gwarancji i poręczeń zostaną zawarte w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 73a ust. 2.

Dodanie art. 73a.

Przeniesieniu treści art. 38 o ogłaszaniu relacji PKB do państwowego długu publicznego oraz relacji korygującej z art. 38a do działu II – Państwowy dług publiczny i ich połączenie w jeden artykuł.

Nowy komunikat nie będzie zawierać relacji niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa do PKB.

Dodanie art. 77a.

Reguluje wprost kompetencje ministra finansów do organizowania elektronicznego rynku obrotu skarbowymi papierami wartościowymi (SPW) oraz systemu dealerów skarbowych papierów wartościowych (DSPW).

Zmiana w art. 78 ust. 1 pkt 1 lit. b i dodanie ust. 4.

Przyznanie wprost ministrowi finansów kompetencje do prowadzenia ewidencji księgowej związanej z zaciąganym długiem Skarbu Państwa.

ust. 4, w wyraźnie potwierdzona zostaje możliwość powierzania w drodze umowy prowadzenia ewidencji księgowej w zakresie długu Skarbu Państwa i jego obsługi BGK lub NBP.

Zmiana w art. 78b, dodanie ust. 2a.

Ograniczy potrzeby pożyczkowe budżetu państwa i przyrost długu sektora instytucji rządowych i samorządowych związany z działalnością funduszy. Fundusze w BGK mają już obecnie ograniczone formy lokowania wolnych środków (np. mogą dokonywać lokat w bankach, skarbowe papiery wartościowe, papiery emitowane przez NBP oraz depozyt u ministra finansów.

Zmiana w art. 78e, dodanie ust. 2a i 2b i zmiana ust. 3.

Zmiana w zakresie oprocentowania depozytów i środków przyjmowanych w zarządzanie. W przypadku, gdyby wysokość stopy depozytowej NBP czy stawek WIBID – stanowiących podstawę do ustalenia oprocentowania dla depozytu czy środków przyjmowanych w zarządzanie były ujemne, minister finansów mógłby pobierać z tytułu przechowywania odsetki od sum pieniężnych złożonych w ramach depozytu czy w zarządzanie w wysokości wynikającej z tych stóp procentowych.

Zmiana w art. 81 ust. 1.

Zastąpienie wyrazów „Wspólnoty Europejskiej” wyrazami „Unii Europejskiej”.

Zmiana w art. 83 ust. 1 i 3.

Zharmonizowanie z art. 77 i art. 78, w szczególności z art. 78 ust. 2.

Zmiana w art. 84 dodano art. 3a.

Wyłącza obligatoryjne występowanie przez ministra finansów o opinię do Prokuratorii Generalnej w zakresie operacji finansowych dotyczących długu Skarbu Państwa.

Zmiana w art. 95, uchylenie ust. 4 i zmiana ust. 5 oraz zmiana w art. 98 ust. 2.

Uporządkowanie kwestii związanych z możliwością emisji skarbowych papierów wartościowych opiewających na świadczenia niepieniężne, jak również opiewających na świadczenia pieniężne uprawniające do określonych świadczeń niepieniężnych w związku ze zmianami wprowadzonymi ustawą wprowadzającą ustawę o zarządzaniu mieniem państwowym.

Uchylenie art. 96 i zmiana art. 99.

Rezygnacja z ustawowego podziału skarbowych papierów wartościowych na krótko- i długoterminowe. Dokonanie zmiany art. 99 dotyczącego definicji bonu skarbowego, która odwoływała się do pojęcia krótkoterminowych skarbowych papierów wartościowych.

Zmiana w art. 197, dodanie ust. 5.

Usprawnienia zarządzania środkami oraz zwiększenia przejrzystości operacji finansowych otwieranie przez ministra finansów rachunków bankowych w walutach obcych.

                                           Jednostki samorządu terytorialnego

Zmiana w art. 232 ust. 2.

Usprawnienie procesu realizacji przedsięwzięć wieloletnich określonych w wieloletnich prognozach finansowych jednostek samorządu terytorialnego.  Umożliwi rozszerzenie kompetencji zarządu jednostki samorządu terytorialnego dotyczących dokonywania zmian w wieloletniej prognozie finansowej o możliwość zmiany limitów zobowiązań lub kwot wydatków na przedsięwzięcia w następstwie zmian w realizacji tego przedsięwzięcia.

Zmiana w art. 252 ust. 6.

ulega zmianie art. 169 ust. 5, dla zachowania spójności i jednolitości zaproponowano analogiczną zmianę również w art. 252 ust. 6.

Zmiana w art. 255 ust. 1, ust. 2 i dodanie ust. 6.

Doprecyzowanie terminu w których pobrane dochody budżetowe związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostce samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami są przekazywane odpowiednio przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego na rachunek bieżący dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację celową.

Zmiana w art. 257 pkt 1.

Uelastycznienie zarządzania budżetami JST. Wprowadzenie przez organ wykonawczy zmian do planu dochodów budżetu JST nie tylko w zakresie dotacji, ale również środków przeznaczonych na określony cel, co do których organ stanowiący nie ma swobody podejmowania decyzji o ich przeznaczeniu - bez względu na podmiot przekazujący te środki.

Zmiana w art. 258 ust. 1, uchylenie pkt 3, zmiana pkt 4 lit. b oraz dodanie pkt 5.

Zmiany mają na celu usprawnienie realizacji budżetu jednostki samorządu terytorialnego, umożliwiając jego dostosowanie w zakresie potencjalnie niewielkich kwot, które z uwagi na niewielkie znaczenie, mogłyby być przekazane kompetencji zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

Zmiana w art. 266.

Rozwiązanie fakultatywne, tj. uzależnione od woli organu stanowiącego.

Zmiana w art. 270 ust. 2 i 3 oraz w art. 271 ust. 1 dodanie pkt 7.

Doprecyzowanie przepisów dotyczących procedury absolutoryjnej. Uzupełnienie dokumentów, z którymi powinien zapoznać się organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego przed podjęciem uchwały w sprawie absolutorium - o opinię regionalnej izby obrachunkowej o wniosku komisji rewizyjnej w sprawie absolutorium dla zarządu.

Zmiana w art. 70 ust. 2 i dodanie ust 2, 3a i 3b, zmiana ust. 4 i dodanie ust. 4a i 4b oraz zmiana ust. 6 i 7.

Wskazuje na minimalny zakres informacji określonych w planie działalności. Termin sporządzania planów nie ulga zmianie.

Zmiana w art. 174, uchylenie pkt 2.

Wykreślenie niemożliwego w praktyce do wykonania uprawnienia ministra finansów wynikającego z art. 174 pkt 2 i jednoczesnej instytucjonalizacji przeglądów wydatków, umożliwi ministrowi finansów faktyczne badanie skuteczności realizowanych działań i efektywności wydatków publicznych ponoszonych na nie.

Dodanie nowego art. 175a i 175 b.

Wprowadza przeglądy wydatków jako nowy (w polskim prawie) instrument, którego celem jest oddziaływanie na poziom, strukturę i jakość wydatków publicznych w perspektywie wykraczającej poza rok budżetowy. Dla każdego przeglądu wydatków minister finansów w uzgodnieniu z właściwymi dysponentami części budżetowych lub organami nadzorującymi jednostki sektora finansów publicznych, które uczestniczą w przeglądzie wydatków, sporządza program przeglądu wydatków (ust. 8). Program zawiera m. in. cel i szczegółowy zakres przeglądu.

Zmiana w art. 273.

Zobowiązanie audytora wewnętrznego do kierowania się podczas prowadzenia audytu standardami audytu wewnętrznego uzupełniono o wymóg stosowania kodeksu etyki prowadzącego audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych.

Zmiana w art. 274 ust. 1, dodanie pkt 10, ust. 2, 3 i 5, zmiana w ust. 6, dodanie ust. 6a, zmiana w ust. 7, dodanie ust. 8 i 9.

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jako podmiot zobowiązany do prowadzenia audytu wewnętrznego. Zmiana ta wynika z postulatu Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej (zgłoszonego w 2019 r.) i ma związek z odrębnym statusem prawnym PFRON – który będąc funduszem celowym posiada osobowość prawną, natomiast nie ma odrębnego dysponenta środkami funduszu.

Doprecyzowano przepisy dotyczące daty powstania obowiązku prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych. Ze zmienionego przepisu wynika jednoznacznie, że obowiązek powyższy powstaje na dzień 1 stycznia danego roku.

Zmianie uległa również kwota dochodów/przychodów lub wydatków/kosztów ujętych w projektach planów finansowych lub planach finansowych oraz projektach planów rzeczowo-finansowych lub planach rzeczowo-finansowych jednostek, po przekroczeniu której powstaje powyższy obowiązek tzw. kwota progowa, której przekroczenie skutkuje powstaniem obowiązku prowadzenia audytu wewnętrznego, została określona na poziomie 51 000 tys. zł.

Zmiana w art. 275.

Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów publicznych może prowadzić:

1)      audytor wewnętrzny zatrudniony lub pełniący służbę w jednostce albo

2)      usługodawca niezatrudniony w jednostce, zwany dalej „usługodawcą”, na podstawie umowy, o której mowa w art. 276 ust. 2 zmienionej ustawy.

Dodanie nowego art. 277a.

Wprowadzenie regulacji dotyczących obowiązku opracowania programu zapewnienia i poprawy jakości audytu wewnętrznego zapewniającego prowadzenie audytu wewnętrznego zgodnie z przepisami ustawy oraz w sposób efektywny i skuteczny.

Program zapewnienia i poprawy jakości audytu wewnętrznego powinien obejmować wszystkie aspekty prowadzenia audytu wewnętrznego, a szczególności powinien zostać w nim określony sposób:

1)      monitorowania efektywności i skuteczności prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce,

2)      przeprowadzania ocen wewnętrznych i zewnętrznych audytu wewnętrznego w jednostce,

3)      informowania kierownika jednostki o wynikach programu, w tym o potrzebie wdrożenia działań korygujących lub naprawczych w zakresie funkcjonowania audytu wewnętrznego w jednostce.

Za opracowanie, wdrożenie i realizację programu, zgodnie z ust. 3, odpowiada kierownik komórki audytu wewnętrznego albo usługodawca.

Zmiana w art. 278 ust. 1 i 3.

Usunięcie wątpliwości interpretacyjnych związanych z możliwością prowadzenia audytu wewnętrznego przez usługodawcę.  Wskazuje jednoznacznie, że zaistnienie co najmniej jednego z wymienionych warunków nie pozwala na prowadzenie audytu wewnętrznego w jednostce przez usługodawcę.

Zmiana w art. 279 ust. 1 pkt 3.

Uzupełniono katalog podmiotów mogących prowadzić audyt wewnętrzny jako usługodawca, ze względu na różnorodność formuły prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne.  Usługodawcą będzie mogła być również osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, która zatrudnia do prowadzenia audytu wewnętrznego osoby spełniające warunki określone w ustawie.

Zmiana art. 280.

Podległość kierownika komórki audytu wewnętrznego w urzędzie administracji rządowej bezpośrednio kierownikowi jednostki, również w urzędach administracji rządowej, w których tworzy się stanowisko dyrektora generalnego, w pełnym zakresie, tj. zarówno merytorycznym jak i organizacyjnym.

Zmiana art. 281.

Kierownicy komórek audytu wewnętrznego urzędu obsługującego ministra kierującego działem oraz jednostki w dziale nadal będą objęci ochroną stosunku pracy i w ich przypadku rozwiązanie stosunku pracy i zmiana warunków pracy i płacy będzie wymagało zgody komitetu audytu.

Zmiana art. 282.

Konieczność tworzenia komórek audytu wewnętrznego wyodrębnionych organizacyjnie w strukturze jednostki, co wyklucza możliwości łączenia ich z innymi komórkami organizacyjnymi.

Podkreślenie niezależności niezbędnej komórkom audytu ze względu na wykonywane przez nie zadania, a także zapewnienie spójności rozwiązań organizacyjnych we wszystkich jednostkach sektora publicznego posiadających komórki audytu wewnętrznego.

Zmiana w art. 283 ust. 3 i dodanie ust. 3a, zmiana ust. 5 i dodanie ust. 6–8.

Doprecyzowanie kwestii związanych ze sporządzeniem planu audytu, w tym zobowiązanie kierownika jednostki do podpisania planu audytu wraz z kierownikiem komórki audytu wewnętrznego.

Dodanie nowego art. 283a.

Obowiązek dokumentowania zadań zapewniających, czynności doradczych oraz innych zdarzeń mających znaczenie dla prowadzenia i wyników audytu wewnętrznego. Doprecyzowano również moment realizacji czynności sprawdzających, w odniesieniu do realizacji zaleceń lub propozycji usprawniających funkcjonowanie jednostki.

Zmiana art. 285.

Rozszerzenie obecnie istniejącą delegację do wydania aktu wykonawczego kwestie dotyczące trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego koordynowanego oraz sposób opracowania, realizacji i dokumentowania programu zapewnienia i poprawy jakości funkcji audytu wewnętrznego.

Zmiana w art. 286 ust. 1 pkt 5, uchylenie lit. d i dodanie lit. e oraz uchylenie ust. 2.

Wprowadzono nowy sposób uzyskiwania kwalifikacji do prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych poprzez możliwość złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu państwowego.

Dodanie art. 286a–286d.

Określają zasady powoływania, odwoływania i funkcjonowania Komisji Egzaminacyjnej oraz przeprowadzenia egzaminu państwowego. Projektowane przepisy mają na celu właściwe i sprawne przeprowadzenie egzaminów państwowych oraz wprowadzają rozwiązania mające na celu zapewnić właściwą realizację zadań przez Komisję Egzaminacyjną.

Zmiana w art. 287 ust. 1 i 2 oraz zmiana w ust. 3.

Doprecyzowano, że przepisy dotyczące przeprowadzania audytu wewnętrznego w jednostce samorządu terytorialnego, w tym w jej jednostkach organizacyjnych odnoszą się również do usługodawcy

Dodanie art. 287a.

Umożliwia przeprowadzanie audytu wewnętrznego koordynowanego na polecenie ministra kierującego działem administracji rządowej – w jednostkach w dziale i urzędzie obsługującym ministra. Audyt wewnętrzny koordynowany stanie się dzięki temu narzędziem oceny stopnia osiągania celów oraz realizacji zadań w ww. jednostkach i będzie stanowić istotne wsparcie dla ministrów kierujących działami administracji rządowej.

Zmiana art. 289.

W celu zwiększenia efektywności i skuteczności audytu wewnętrznego w ministerstwie i jednostkach w dziale, sformułowano zadania komitetu audytu.

Zmiana w art. 290 ust. 1 pkt 2, dodanie ust. 1a oraz zmiana ust. 3 i 4.

Ustalono warunki wymagane dla członków niezależnych komitetu audytu, które dotychczas były określone w rozporządzeniu ministra finansów.

Zmiana w art. 291 ust. 1, dodanie pkt 1a i uchylenie pkt 2, zmiana ust. 2 i dodanie ust. 3.

Określono zadania komórki audytu wewnętrznego w urzędzie obsługującym ministra, w tym w szczególności w zakresie obsługi komitetu audytu.  Zadania te odnoszą się do komórki usytuowanej w urzędzie obsługującym ministra, a nie jak dotychczas – w ministerstwie.

Zmiana w art. 292 ust. 1 pkt 1 i 3, ust. 2 pkt 2 i dodanie ust. 3.

Doprecyzowano zadania w zakresie przeprowadzania oceny prawidłowości prowadzenia audytu wewnętrznego, a także uzupełnienie działań koordynacyjnych o upowszechnianie kodeksu etyki .

Zmiana w art. 293 ust. 1.

Możliwość przeprowadzenia audytu wewnętrznego na zlecenie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Zmiana w art. 294 ust. 1.

Ocena prawidłowości prowadzenia audytu wewnętrznego przeprowadzana na zlecenie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej będzie mogła dotyczyć jednostek, o których mowa w art. 274 ust. 1–6, czyli także jednostek wskazanych do prowadzenia audytu przez właściwego ministra kierującego działem, jak również jednostek podległych Prezesowi Rady Ministrów lub przez niego nadzorowanych oraz jednostek obsługujących organy podległe Prezesowi Rady Ministrów lub przez niego nadzorowane.

Zmiana w art. 295 ust. 1, 2 i 3.

Kierownik jednostki będzie przedstawiał ministrowi finansów do końca stycznia każdego roku, informację o realizacji zadań z zakresu audytu wewnętrznego w roku poprzednim.