Darowizna dla JST na rzecz uchodźców. Co z VAT?

Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem od 24 lutego 2022 r. do 30 czerwca 2022 r. wprowadzono stawkę 0% VAT dla nieodpłatnych dostaw towarów lub świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom działań wojennych w Ukrainie. Preferencja ta dotyczy tylko i wyłącznie darowizn na rzecz określonych podmiotów:

1.Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;

2.podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;

3.jednostek samorządu terytorialnego.

Stawka 0% VAT będzie miała zastosowanie pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem a JST. Z umowy tej musi wynikać, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Co również istotne, ww. rozporządzenie ministra finansów dotyczy sytuacji, w których dochodzi do przekazania darowizn – jeśli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych, a także nieodpłatnego świadczenia usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika (art. 7 ust. 2 pkt 2 oraz art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług).

Przeczytaj także:

Darowizna związana z przeciwdziałaniem COVID-19 – do kiedy odliczenie od podatku
Specustawa w sprawie pomocy dla Ukrainy. Poznaj konsekwencje zmian dla JST  

Kwestiami związanymi z przyjmowaniem wpłat pieniężnych na konto bankowe gmin, które mają zostać przeznaczone na pomoc dla uchodźców z Ukrainy, zajęła się regionalna izba obrachunkowa.

Zdarza się bowiem, że gminy umożliwiają dokonywanie wpłat środków pieniężnych na swój rachunek bankowy, a następnie środki te przeznaczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb uchodźców (wpłaty te powinny być dokonywanie ze specjalnym tytułem przelewu, np. „dla uchodźców”, „pomoc Ukrainie”).

Wydatkowanie zebranych środków przeznaczone być może np. na:

1.zakup produktów i środków oraz przekazanie ich bezpośrednio uchodźcom bądź organizacjom zajmującym się przekazywaniem pomocy rzeczowej uchodźcom,

2.pomoc rzeczową uchodźcom, którzy mogą dotrzeć i przebywać na terenie gminy,

3.pomoc finansową dla uchodźców, którzy mogą dotrzeć i przebywać na terenie gminy,

4.pomoc rzeczową przeznaczoną dla uchodźców przekazaną innym jednostkom samorządu terytorialnego.

Regionalna Izba Obrachunkowa 4 marca 2022 r. (sygn. akt RP.0441/3/11/1/2022) wskazała, że środki wpłacone na rachunek bankowy gminy stanowią darowiznę na rzecz gminy, która jest źródłem dochodu gminy w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1672).

Izba skonkretyzowała, że przepis art. 7 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1372 ze zm.) określający katalog zadań własnych gminy (będących zadaniami publicznymi), w jego pkt 6 wśród zadań własnych gminy wymienia zadania z zakresu pomocy społecznej. Zgodnie natomiast z przepisem art. 5 pkt 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2268 ze zm.) prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zakres i rodzaj pomocy udzielanej cudzoziemcom wyznacza zatem wyżej powołana ustawa o pomocy społecznej, a pomoc ta jest zależna od tego, na jakiej podstawie cudzoziemiec zamieszkuje bądź przebywa na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Zaznaczyć przy tym należy, że w przypadku cudzoziemców przebywających na terytorium RP w związku z uzyskaniem zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany pomoc ta może przybrać wyłącznie formę schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego, co wprost wynika z wyżej powołanego przepisu art. 5 pkt 2 lit. b tej ustawy.

Korelacja wyżej powołanych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że realizacja polecenia darczyńcy (np. „pomoc dla Ukrainy”), o ile nastąpi zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej, będzie mieścić się w katalogu zadań publicznych (własnych) gminy, w konsekwencji zatem gmina będzie uprawniona do przyjęcia darowizny pieniężnej, z jaką darczyńca wiąże wykonanie polecenia, i będzie mogła wprowadzić ją do budżetu gminy jako źródło dochodów.